فینسوف - Ahmad Sobhani

*/ ?>

Latest Episodes:

اپیزود هفدهم: اپوخه چیست؟ چگونه در جهان روایت‌ها سردرگم نشویم؟ Oct 16, 2025

اپوخه یعنی ایستادن میان دیدن و داوری؛ یعنی آن لحظه نادر که ذهن تصمیم می‌گیرد هیچ چیز را بدیهی نگیرد. وقتی اپوخه می‌کنی، جهان نه آن چیزی‌ست که همیشه می‌پنداشتی، بلکه جهانی تازه است که هنوز نامی ندارد. هوسرل آن را تعلیق داوری می‌دانست، پیرون آن را راهی به سوی آرامش، و دریدا در دل همین تعلیق، ردّی از واپاشی معنا را می‌جست.

اپوخه تمرینی‌ست برای زیستن آگاهانه؛ برای بازنگری در هرچیزی که تا امروز به آن ایمان داشته‌ای — از باورها و انتخاب‌ها گرفته تا عشق و رنج و حتی حقیقت. وقتی قضاوت را معلق می‌کنی، زبانت آرام می‌گیرد، و واقعیت فرصتی می‌یابد تا خودش را بی‌واسطه نشان دهد. اپوخه یعنی خاموش کردن سر و صدای روایت‌ها تا صدای خود پدیده را بشنوی.

در جهانی که هرکس در پی اثبات روایت خویش است، اپوخه شاید تنها شکل اصیل مقاومت باشد؛ مقاومتی در برابر شتابِ معنا دادن، در برابر وسوسه قطعیت. این تعلیق، نه انکار است و نه بی‌عملی، بلکه دعوتی‌ست برای دیدنِ دوباره — دیدنی که از دل ندانستن آغاز می‌شود.

برای مطالعه بیشتر:

چگونه هر ایده محکوم به نابود با اصول خودش است؟

عمل به مثابه امر اخلاقی

اپوخه، چارچوبی برای اندیشیدن در زندگی

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

اپیزود شانزدهم: فقط روایت| جهانی که جز قصه نیست Sep 28, 2025

جهان چیزی جز روایت نیست؛ رشته‌ای از معناها که ما را در تار و پود خود می‌گیرد و رها نمی‌کند. نیچه وقتی از «غروب بتان» سخن می‌گفت، در حقیقت پرده از این برمی‌داشت که هیچ حقیقتی ناب و بی‌واسطه وجود ندارد، تنها روایت‌هایی هستند که خود را به‌جای حقیقت می‌نشانند. هگل نیز از «روحی» سخن گفت که در مسیر تاریخ، با هر روایت تازه شکل می‌گیرد و باز خودش را در جدال با دیگری بازمی‌آفریند. در میان این بازی روایت‌ها، ما نه تماشاگر، بلکه بازیگرانی هستیم که هر حرکت‌مان به خلق یا فروپاشی یک داستان تازه می‌انجامد.

اما مگر می‌توان بیرون از روایت زیست؟ کانت هشدار داده بود که «ذهن، جهان را آنگونه می‌بیند که خود ساخته است»؛ پس ما همواره در چارچوب‌هایی که خود ساخته‌ایم گرفتاریم. ناچاریم روایت کنیم؛ ناچاریم به زندگی معنا بدهیم، حتی اگر بدانیم که این معنا بر روی شن روان بنا شده است. روایت همان سرنوشت ماست: می‌گریزیم از آن، اما هر گریز، خود به روایتی تازه بدل می‌شود.

در این اپیزود از پادکست فینسوف به دنبال پاسخ به این پرسش هستم که آیا جهان ما چیزی جز روایت‌های ما هست؟ روایت‌هایی که با مومنان به آنها قدرت می‌گیرد. و اینکه ما در این جهان روایی چه جایگاهی داریم؟

معرفی کتاب بحران روایت :

https://finsoph.ir/4462/

معرفی کتاب روح امید:

https://finsoph.ir/4653/

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

اپیزود پانزدهم: ایران چیست؟ تلاشی برای تفکر پیرامون ایران Sep 03, 2025

در این اپیزود از «فینسوف» به پرسشی بنیادین می‌پردازیم: ایران چیست و تمدن ملت ایرانی چگونه ساخته می‌شود؟ از اسطوره‌های شاهنامه و روایت‌های صفوی گرفته تا ایده «تمدن ملت» فرانسوا بایار، ما به دنبال این هستیم که بفهمیم چگونه تاریخ، تخیل و سیاست در کنار هم چیزی به نام «ایران» را شکل داده‌اند.

اما این بحث صرفاً تاریخی یا سیاسی نیست. نگاه نیچه به تراژدی و روایت به ما یادآوری می‌کند که هر تمدنی در دل خود تنش میان ویرانی و آفرینش را حمل می‌کند. هگل هم نشان می‌دهد که ملت‌ها تنها زمانی به «روح تاریخی» بدل می‌شوند که تضادهای خود را در یک روایت جمعی ادغام کنند. پرسش ما این است: آیا می‌توان ایران را نه به‌عنوان یک نوستالژی باستانی یا یک دولت-ملت محدود، بلکه به‌عنوان پروژه‌ای تمدنی و آینده‌ساز بازاندیشی کرد؟

موزیک: علیرضا عصار- وطن

متن پیشنهادی: تفاوت در فلسفه شرق و غرب، تفاوت در سازوکار قدرت است

یک قهوه مهمونم کن: حامی باش | درگاه جذب حمایت مالی

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

اپیزود چهاردهم: تاریخ مفهوم جعلی وطن May 30, 2025

در این اپیزود از فینسوف، به سراغ یکی از بنیادی‌ترین مفاهیم سیاسی و هویتی دوران مدرن می‌رویم: وطن. مفهومی که تا پیش از سده‌های اخیر، به‌سختی معنایی فراتر از «زادگاه» داشت، اما با طلوع مدرنیته، ظهور صنعت چاپ، و انباشت سرمایه، تبدیل به ساختاری مقدس و گاه مرگ‌بار شد. آن‌گونه که بندیکت اندرسون در کتاب جماعت‌های خیالی می‌گوید، ملت مفهومی‌ست که بیشتر خیال‌پردازی شده تا کشف‌شده باشد؛ امری که به‌واسطه نهادهای مدرن مثل آموزش و رسانه، به حقیقتی بیرونی تبدیل شده.

اما آیا ما، در جهان غیرغربی، صاحب همان معنایی از وطن هستیم که در فرانسه یا آمریکا شکل گرفت؟ سید جواد طباطبایی در خوانش خاص خود از «تجربه دولت در ایران» بر شکاف عمیقی تأکید می‌کند که میان صورت‌بندی تاریخی وطن در غرب و تقلید ناقص آن در شرق وجود دارد. این اپیزود تلاشی‌ست برای کاوش در این شکاف: از وطنِ قبیله‌ای تا وطنِ قراردادی، از دولتِ مطلقه تا ملتِ همبسته شده. آیا وقت آن نرسیده که پرسش بنیادین‌تری مطرح کنیم: وطن چیست، و چرا باید دوستش داشت؟

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

اپیزود سیزدهم: چرا کار آزاد نمی‌کند؟ Apr 10, 2025

کار، برخلاف آنچه نظام‌های سرمایه‌داری و ایدئولوژی‌های مدرن القا کرده‌اند، نه تنها ابزار رهایی نیست، بلکه به‌تعبیر کارل مارکس، شکلی از بیگانگی است. انسان در روند تولید سرمایه‌داری، از محصول کار خود جدا می‌شود و به ابژه‌ای در زنجیره‌ی ارزش تبدیل می‌گردد؛ نه خودش را در کار بازمی‌یابد، نه در آن آزاد می‌شود. هگل گرچه کار را در فرایند دیالکتیکی به‌عنوان ابزار آگاهیِ برده می‌دید، اما این آگاهی، در جامعه‌ای که کار با مالکیت و قدرت گره خورده، هرگز به رهایی نمی‌رسد. نیچه حتی یک گام فراتر می‌رود: کار را اخلاق بردگان می‌داند؛ نوعی ارزش‌گذاری تحمیلی برای حفظ وضع موجود و سرکوب غریزه‌ی آفرینش و خویشتن‌سازی اصیل.

در نگاه جورجو آگامبن، انسان معاصر نه کارگر صرف، بلکه به وضعیت «زیست برهنه» تقلیل یافته؛ انسانی که در نظم بایگانی‌شده‌ی نهادها تنها مجاز است زنده بماند، نه زیستن را تجربه کند. حتی کانت که بر خودآیینی انسان تأکید داشت، نمی‌توانست بپذیرد که در جامعه‌ای که ارزش فرد از طریق بهره‌وری‌اش تعریف می‌شود، آزادی اخلاقی ممکن باشد. کار، در شکل امروزش، نه بستر آفرینش، که مکانیزم مهار است. به قول نیچه، «بیشتر کار برای این است که فکر نکنیم». پس شاید رهایی نه در کار، که در امتناع از آن باشد.

در این اپیزود سعی کردم بحث کار را باز کنم و بگویم چگونه کار در طول تاریخ به ابزار استثمار تبدیل شده و چگونه می‌توان از این استثمار خودخواسته رها شد.

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

اپیزود دوازدهم| مساله پول: جهانی که پول ابزار استثمار نیست Jan 02, 2025

در طول تاریخ هر زمان که تورم ایجاد شده است، بهره‌کشی و استثمار همراه آن آمده است. دلیل این امر در ذات پول نهفته است.

یک گزاره منتسب به هنری کسینجر هست که می‌گوید:« هرکس جریان غذا را کنترل کند، مردم را کنترل می‌کند، هرکس جریان انرژی را کنترل کند، قاره‌ها را کنترل می‌کند و هرکس پول را کنترل کند، جهان را کنترل می‌کند.»

اما ما امروز در مورد پول می‌پرسیم. نه فقط ما در ایران، بلکه ما مردم جهان. با ظهور بیت کوین و تورم‌ها شدید در جهان امروز زمان آن رسیده است که در مورد سیستم پولی خودمان پرسش کنیم. این اپیزود تلاشی برای رویا‌پردازی در مورد آینده‌ای است که از سیستم پولی خودمان انتظار داریم.

برای درک بهتر موضوع می‌توانید دو نوشته زیر را نیز مطالعه کنید:

هرآنچه باید در مورد نرخ ارز، تورم و نرخ بهره بدانید

رابطه بین ارز دیجیتال، بلاکچین، اقتصاد و دولت

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

اپیزود یازدهم| مساله پول: آنچه در مورد پول به شما نمی‌گویند Nov 25, 2024

«دلار پول ماست اما مشکل شماست» این جمله معروفی است که در سال ۱۹۷۱، وزیر خزانه‌داری ایالات متحده جان کانلی گفت. از آن زمان تا به امروز دلار تبدیل به بزرگترین ارز جهانی در تاریخ شده است که توانسته هژمونی اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و نظامی ایالات متحده را تامین مالی کند. امروز ایالات متحده می‌تواند بدون مشکل هزاران میلیارد دلار پول چاپ کرده و به مردم جهان بفروشد و در ازای آن هزاران میلیارد دلار سرمایه‌گذاری بر روی محصولات فرهنگی، تکنولوژی‌های روز دنیا، توسعه تسلیحات نظامی و... انجام دهد.

از این جهت امپراتوری ایالات متحده با هیچ یک از امپراتوری‌های گذشته در تاریخ بشر قابل مقایسه نیست. ایالات متحده بزرگترین سلاح بشر یعنی پول را در کنترل خود دارد. اما برای درک بهتر این هژمونی و از آن مهم‌تر عبور از آن باید بدانیم چگونه به این نقطه از تاریخ رسیدیم. در قسمت اول از اپیزود «مساله پول» به سراغ تاریخچه پول رفتم. اینکه ماهیت پول در گذشته چه بوده است و تحولات آن چگونه امتداد یافته است. همچنین نقش بانک‌های تجاری در این میان چه بوده است. اگر محتوای پادکست مفید بود حتما برای دوستان خود به اشتراک بگذارید.

برای درک بهتر موضوع می‌توانید دو نوشته زیر را نیز مطالعه کنید:

هرآنچه باید در مورد نرخ ارز، تورم و نرخ بهره بدانید

رابطه بین ارز دیجیتال، بلاکچین، اقتصاد و دولت

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

اپیزود دهم: رقصنده با ریسک| چگونه با ریسک‌ها زندگی کنیم و موفق شویم؟ Oct 18, 2024

تمام زندگی ما مملو از ریسک است. در واقع هر انتخابی که می‌کنیم، هر اقدامی که می‌کنیم و هر تصمیمی که می‌گیریم نشان دهنده ریسک است. نسیم نیکلاس طالب می‌گوید :« زندگی بیش از آنچه که ما فکر می‌کنیم تصادفی است. هزارتویی که ما را در معرض رخدادهای بدون ساختار قرار می‌دهد و اشتباهات ما ناشی از عدم درک ما از این پیچیدگی است.»

بنابراین اولین و مهم‌ترین کاری که باید انجام دهیم این است که خاصیت مدیریت ریسک را متوجه شویم. مدیریت ریسک یک ابزار نیست که با استفاده از آن بتوانیم خود را در مقابل ریسک‌ها مقاوم کنیم. یک ذهنیت است که باید با کمک نه به دنبال کاهش ریسک‌ها بلکه به دنبال زندگی با آنها و پذیرفتن ریسک‌ها باشیم.

در این پادکست سعی کردم که مقوله ریسک را کمی باز کنم. در مورد وجوه مخلف آن صحبت کنم و در نهایت توصیه‌هایی برای زندگی در کنار ریسک‌ها داشته باشم.

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

اپیزود نهم: اخلاق در بند فرادستان| چرا ایرانیان دروغگویند؟ Oct 04, 2024

کارل مارکس دو جمله کلیدی دارد که نحوه رابطه بین دولت و ملت را نشان می‌دهد. جمله اول این است که «ایده‌های طبقه حاکم در هر دوره‌ای ایده‌های حاکم بر جامعه است.» اگر طبقه حاکم در مناسبات خود دزدی را ترویج کند، جامعه دزد می‌شود، اگر طبقه حاکم تجارت را ترویج کند، جامعه تاجر می‌شود.

بحث بعدی مارکس در مورد شیوه تولید مادی است. شیوه تولید مادی و شیوه‌ای که مازاد تولید در جامعه شکل می‌گیرد، به طور کلی زندگی اجتماعی، سیاسی و فکری جامعه را مشروط می‌کند. اگر شیوه تولید در جامعه (چه تولید کالا و چه خدمات) به سمت موقتی سازی جامعه حرکت کند، زندگی اجتماعی، سیاسی و فکری جامعه نیز موقتی می‌شود.

بنابراین کارل مارکس ۲۰۰ سال پیش به خوبی متوجه شده بود که تا چه حد حاکمان می‌توانند بر اخلاق جامعه به طور کلی تاثیر بگذارند. در این اپیزود از پادکست فینسوف قصد دارم در این مورد بحث کنم که چگونه اقدامات دولت و قوانین می‌توانند جامعه‌ای کوتاه مدت ایجاد کنند و چگونه می‌توان با برخی قوانین، اخلاق اجتماعی را به سمت برد که مردم این جامعه به جای اینکه به منافع کوتاه مدت خود فکر کنند، منافع بلندمدت جامعه را ببینند.

می‌توانید به وبسایت فینسوف هم سر بزنید:

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

اپیزود هشتم: مدرسه، زندان و پادگان سه نهاد با یک هدف Sep 09, 2024

چرا مدرسه، زندان و پادگان تا این حد به هم شبیه هستند؟ آلبرت اینیشتین می‌گوید :«هرآنچه بعد از فراموش کردن آنچه در مدرسه آموخته‌ایم، باقی می‌ماند، همان آموزش است». نیچه نیز می‌گوید «مدرسه به جای اینکه بیاموزد چگونه فکر کنیم، به ما می‌آموزد که به چه چیز فکر کنیم.» اما بعد از نزدیک به ۳۰۰ سال که از احداث اولین مدارس مدرن می‌گذرد چرا همچنان مدارس تا این حد شبیه زندان است؟ شاید از ابتدا مدرسه محل یادگیری و تربیت نبوده است. شاید از ابتدا مدرسه برای آن ساخته شده است که جامعه را یکدست کرده و یک جامعه کنترلی ایجاد کند.

شاید مدرسه، زندان و پادگان اشکال مختلف اعمال نظر بر کنش‌های فردی و اجتماعی اعضاء جامعه بوده است. شاید ما از ابتدا داخل یک پیله زیبا از فریب زندگی می‌کردیم که فکر می‌کردیم قرار است زندانی پس از مدت زندان تربیت شود، یا کودک پس از گذراندن مدرسه فرد بهتری شود. در این اپیزود تلاش کردم به این سوالات پاسخ دهم و باب صحبت در مورد مفهوم تنبیه، تربیت و قانون را باز کنم.

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

اپیزود هفتم: زبان و قدرت- چگونه کلمات سیاست را شکل می‌دهند؟ Aug 31, 2024

میشل فوکو در جایی می‌گوید: «قدرت در زبان نهفته است و کسانی که قدرت دارند، زبان را کنترل می‌کنند» از طرفی خود زبان هم به نوعی سازوکار قدرت را شکل می‌دهد، ادبیات باعث ایجاد نوع خاصی از ساختار سیاسی و سازوکار قدرت می‌شود. اما رابطه بین زبان و سیاست چیست؟ چه رابطه‌ای بین فرهنگ زبانی ایرانیان و ساختار سیاسی آن وجود دارد و شاید از آن مهم‌تر، چگونه می‌توان با تغییر زبان، ساختارهای سیاسی را تغییر داد یا با تغییر سازوکار قدرت، زبان را عوض کرد؟

در این پادکست سعی کرده‌ام به این سوالات پاسخ دهم.

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

اپیزود ششم- مرگ خدای مدرن: چرا علم هم منبع حقیقت نیست؟ Aug 14, 2024

نیچه در کتاب فراسوی نیک و بد می‌گوید: «شما دانشمندان، هنگامی که به اعماق چیزها می‌نگرید، همیشه به خودتان می‌نگرید» آیا نیچه نمی‌خواهد بگوید که علم به جای اینکه به جهان خارج اشاره کند به اراده دانشمند اشاره دارد؟ نیچه در غروب بتان، به دنبال شکستن بت علم نیز هست. اما شاید کمی با دقت اینکار را می‌کند. شاید خود نیچه هم می‌داند شکستن بت علم چقدر سخت‌تر از شکستن بت‌های دیگر است. چرا که بت علم در دل خود فریبی دارد. فریب علم آن است که خود را در لباس منطقی‌ترین گزاره‌های جهان پنهان می‌کند. منطق علیت.

در این پادکست قصد دارم در این مورد صحبت کنم که فریب بزرگ خدای دنیای مدرن چیست و چرا آن چیز که قرن‌های پس از رنسانس همه آن را یگانه راه رسیدن به حقیقت می‌پنداشتند جز فریبی نبوده است.

این پادکست رو گوش کنید و برای دوستان خودتون هم بفرستید.

آدرس وبسایت فینسوف:

https://finsoph.ir/

کانال تلگرام فینسوف:

https://t.me/Ahmadsobhani

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

اپیزود پنجم: برخورد جریان‌ها، تسلا و ادیسون Jul 06, 2024

احتمالا در مورد تسلا و ادیسون زیاد شنیدید. اما در مورد جنگ جریان‌ها هم چیزی شنیده بودید؟ توی این اپیزود خیلی خلاصه در مورد زندگینامه تسلا و ادیسون صحبت کردم و سعی کردم بعضی اسطوره‌ها در مورد این دو شخصیت رو کنار بزنم. همینطور در مورد جنگ جریان‌ها و روند این جنگ هم صحبت کردم.

وبسایت فینسوف:

finsoph.ir

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

اپیزود چهارم: انتخابات و معمای توزیع قدرت در ایران Jun 30, 2024

بعد از انتخابات سال ۱۴۰۳ و مشارکت ۴۰ درصدی مردم، خیلی ها تلاش کردن این مشارکت پایین رو تفسیر کنن. اما تا این لحظه تفسیر درستی از این مشارکت پایین ندیدم.

توی این اپیزود تلاش کردم تبیین و تفسیر خودم از این مشارکت پایین رو بیان کنم. محتوای این اپیزود ابدا سوگیری سیاسی نداره.

متن‌های مرتبط با اپیزود:

خودفرمانی چیست و سوژه خودفرمان کیست؟

https://finsoph.ir/3288/

نگاهی به اتفاقات اخیر: آیا انقلابی در راه است

https://vrgl.ir/KiaN8

خیزش پانزده ساله‌های: داستان فروپاشی یک رویا

https://vrgl.ir/AwhRe

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

اپیزود سوم: چرا ما تاریخ نداریم؟ Jun 04, 2024

شاید این جمله براتون عجیب بیاد. از زمانی که یادتونه بهتون گفتن که تاریخ ۲۵۰۰ ساله دارید اما من توی این اپیزود می‌خوام بگم که چرا ما تاریخ نداریم بلکه مجموعه‌ای از رویدادهای ناپیوسته در طول تاریخ داریم. ما یک فهم مشترک و یک روایت منسجم از تاریخ نداریم بلکه صرفا چند رویداد جزیره‌ای از تاریخ‌های مختلف داریم.

تاریخمندی به این معنی هست که گذشته و آینده انسان در حال حضور داشته باشه. یعنی فرد تمام تجربیات گذشته رو جمع‌آوری کرده باشه و آینده رو هم در حال حاضر کنه تا بتونیم بهش بگیم موجود تاریخ مند.

اما چرا ما نتونستیم تاریخ داشته باشیم یا بهتر بگم، چرا ما موجوداتی تاریخمند نیستیم؟ توی این اپیزود سعی کردم به این سوال پاسخ بدم.

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

اپیزود دوم:‌ فروپاشی توهم «سیاست درست» May 25, 2024

توهم «سیاست درست» یکی از بدترین توهماتی هست که سیاستمدارها و مردم می‌تونن دچارش بشن. توهم اینکه یک سیاست درست وجود داره که اگر اون سیاست اتخاذ بشه یا یک قانون استثنایی و جهانشمول وجود داره که اگر اون پیاده بشه همه چیز حله.

کاندیداهای ریاست جمهوری توی مناظرات انتخاباتی مدام میخوان به شما بگن که اگر اونها رای بیارن چوب جادوشون رو حرکت میدن و با قوانینی که میذارن همه ایرانی ها به یک اندازه خوشبخت میشن. اما واقعا اینطور نیست. سیاست درست و غلط نداره.

توی این اپیزود در این مورد صحبت کردم و تلاش کردم موضوع رو تا حد امکان فرمول بندی کنم تا مردم عادی هم بتونن اون رو متوجه بشن و تفکراتشون کمی به تفکرات منطقی نزدیک‌تر بشه.

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

اپیزود اول: مدرنیته چه چیز نیست؟ May 07, 2024

مدرنیته یکی از مهم‌ترین مفاهیمی هست که دنیای ما رو احاطه کرده. معماری مدرن، آموزش مدرن، تکنولوژی مدرن. همه اینها رو ما شنیدیم. اما واقعا مدرنیته چیه؟ آیا اگه مدرنیته نبود، ما دیگه ماشین نداشتیم؟ اینها سوالاتی هست که باهاش مواجهیم. در واقع مدرنیته همه چیز هست. هرچیزی که توی این دنیا وجود داره به نوعی به مدرنیته متصله. ما در جهان مدرن همه چیزمون مدرنه. حتی دین و مذهبون هم مدرنه.

بنابراین بهتره سوال بهتری بپرسیم. مدرنیته چه چیز نیست؟ توی این اپیزود تلاش کردم کمی نزدیک بشم به این سوال.

متن من در مورد مدرنیته:

https://finsoph.ir/3127/

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.